Elke maand tipt een Friese boekhandelaar in het Friesch Dagblad actuele boeken die opvallen in de grote stroom aan boeken die verschijnen. Op zaterdag 11 juni raadde Afûk-boekhandelaar Elisabeth Abels-Gorter drie boeken aan, waarvan er twee de nieuwste uitgaven waren van Utjouwerij DeRyp. Ze doet dat in een interview met Rianne Kramer. Nadat de Friese vertaling van het jeugdboek Enola Holmes. The case of the missing marquess van de Amerikaanse schrijfster Nancy Springer aan bod geweest is (verschenen bij uitgeverij Regaad), komt ze bij de boeken van Utjouwerij DeRyp.
Van een spannende jeugddetective naar twee historische boeken. De familiefoto op het omslag van De 13 fan Obbe Sjutsje had direct Abels aandacht. ,,Wa binne dizze minsken, wat is harren ferhaal?” Een tragische, zo blijkt. Het boerenechtpaar Obbe en Sjutsje uit Blauhús kreeg veertien kinderen, van wie er acht psychisch in de knel kwamen – erfelijk belast van moeders kant.. ,,Seis binne yn in ynrjochting bedarre. In tige skrinend ferhaal.” Dat prachtig is opgeschreven door Goaitsen van der Vliet en Mechtilde Postma, een kleinkind van Obbe en Sjutsje. ,,In dochter fan Harm, de ienige soan fan Obbe en Sjutsje dy’t troud is en bern krige.”
Het boek geeft een beeld van hoe men vroeger omging met psychiatrische patiënten, in dit geval schizofrenie. ,,It waard fuort moffele.” Ook het tijdsbeeld van het onbezorgde boerenleven in de negentiende eeuw is prachtig, vindt Abels. ,,En dat allegear hjir tichteby. In kadootsje datst by dit boek krigest.”
Daarna gaat het artikel verder met opmerkingen over It grutte swijen:
Respect heeft Abels voor het werk dat Jan de Vries verzette om de feiten rond de dood van de Koudumer verzetsman Piebe Hoekema te ontrafelen. Hoekema – een eigenzinnige man die ,,faker op de trein as yn de trein siet”, zoals De Vries hem omschrijft – werd door de Duitsers betrapt met een vals persoonsbewijs op zak en hierop gefusilleerd. Zijn dood zorgde voor ophef in het Koudumer verzet: wie van hen had Hoekema verraden?
De Vries probeert hier in It grutte swijen antwoord op te geven met een gedetailleerde reconstructie waarbij veel mensen betrokken zijn. ,,Echt antwurd krije jo as lêzer net. Dêrfoar is it te lang lyn, binne de feiten net altyd dúdlik en hawwe de belutsenen net it achterste fan harren tong sjen litten.” Abels prijst initiatieven waarin (persoonlijke) oorlogsverhalen worden opgetekend. ,,Dat is bysûnder moai dien troch it teäterstik dat Ytsje Hettinga by dit ferhaal makke hat, ek in plak te jaan yn dit boek.”
Het zijn de monologen van drie vrouwen die bij deze zaak betrokken zijn: de moeder en zus van Piebe en de moeder van Arend Klee die Piebe verraden zou hebben. ,,Fiksje fansels en dêrtroch in wat nuvere tafoeging, mar it wurket goed: de rekonstruksje kriget sa in hiel minsklike kant, troch de gefoelens fan dy froulju.”
Het artikel van Rianne Kramer in het Friesch Dagblad is hier te lezen.
Geef een reactie