Waling Dykstra (1821-1914), wie bakker, boekbiner en -ferkeaper en skriuwer. Hy is ien fan de belangrykste grûnlizzers fan de Fryske literatuer. Likernôch 75 jier lang hat dizze autodidakt de Friezen leard om har eigen taal te lêzen, te skriuwen en om der yn te sjongen en toaniel yn te spyljen. Syn ynfloed as skriuwer, dichter, sjoernalist en folkskundige op de Fryske taal en kultuer is grutter as dy fan hokker oare skriuwer ek. Syn maatskippij-krityske toan, striid foar it Frysk en ynset foar sosjale rjochtfeardigens en emansipaasje fertsjinje mear as hûndert jier nei syn dea ús folle omtinken.
De boekoanbieding fan de Duvelskeunstner, de karlêzing út de gedichten fan Waling Dykstra wie op 3 oktober 2019 In Taalpaviljoen Obe. Abe de Vries en Goffe Jensma joegen beide in lêzing oer Waling Dykstra. Abe de Vries fertelde oer it troch him gearstalde boek. Goffe Jensma besocht de bezikers te oertsjûgjen wêrom’t ‘Waling-om’ sa’n grutte ynfloed hie en wêrom it de lêzer yn dizze tiid noch altyd wat seit. It earste eksimplaar fan it boek waard yn ûntfangst naam troch Philippus Breuker. De boekoanbieding wie ûnderdiel fan de tentoanstelling ‘Waling Dykstra – Foarútgong‘.
Út in ynterview yn de Leeuwarder Courant 13 september 2019 van Sietse de Vries mei Abe de Vries: Yn in tiid dat it withoefaak oer de efterútgong fan it Frysk giet, is neat sa bemoedigjend as ris oer in tiid skriuwe dat it krekt hiel goed gie mei de taal. Abe de Vries ferdjippet him al in oantal jierren yn Waling Dykstra. Hy stelde in blomlêzing en in útstalling gear. Der falt foar in biograaf genôch oer him te fertellen, seit De Vries. “Waling Dykstra wie in bysûnder man. Ast syn skriuwkarriêre besjochst, falst fan ’e iene ferbazing yn ’e oare. Hy is 92 jier wurden, dêrfan hat er 75 jier skreaun. Der binne mear as 120 boeken en boekjes fan him útkommen, dêrneist hat er noch hûnderten losse gedichten en ferhalen skreaun. Hy wie redakteur fan trije belangrike tydskriften yn de njoggentjinde iuw. Syn Uit Frieslands Volksleven – in samling Fryske folklore en folksferhalen – stiet noch altyd heech oanskreaun. En hy wie de redakteur fan it earste Fryske wurdboek.”
Besprek Friese literatuursite van Jelle van der Meulen:
“Bekend bij menig Fries is ook wel Dykstra’s proza, met name de herhaaldelijk herdrukte novelle De silveren rinkelbel (eerste uitgave 1856, al in 1857 in het Nederlands vertaald) of liedteksten waarvan ‘Simmermoarn’, met de beginregel “Wat bistû leaflik, rizende simmermoarn” tot de canon van de Friese liedkunst behoort. Maar juist zijn talrijke gedichten, zo benadrukt Abe de Vries in zijn ‘Foarwurd’ en inleiding, zijn altijd in de luwte van de belangstelling gebleven. Zijn gedichten zijn niet of nauwelijks gebloemleesd en de schrijvers van Friese literatuurgeschiedenissen hadden geen aandacht voor het poëtische oeuvre van Dykstra. Deze uitgave is zelfs de eerste bloemlezing met alleen maar gedichten van Waling Dykstra.”
“Verder plaatst De Vries het dichterlijke werk van Waling Dykstra nadrukkelijk tussen de twee gecanoniseerde negentiende-eeuwse dichters Eeltsje Halbertsma en Piter Jelles Troelstra in. Daarnaast is Waling Dykstra, aldus De Vries, als dichter niet alleen belangrijk geweest voor meer of minder getalenteerde navolgers, onder wie de jonge Troelstra, maar heeft hij een groot deel van het Friese volk in de tweede helft van de negentiende eeuw gevormd.
Na deze krap twintig bladzijden inleiding – die als titel ‘Feinten, fammen hear nei my!’, een citaat uit het gedicht ‘Doaitse mei de Noardse balke’ uit de gelijknamige bundel uit 1848 meegekregen heeft – volgen de gedichten, in chronologische volgorde. Onder elk gedicht staat de bron waar het gedicht uit komt. Vaak staan daar ook verklarende aantekeningen bij, bijvoorbeeld over (plaats)namen of gebeurtenissen die genoemd worden. Heel vaak staat er iets bij over de al of niet door Waling Dykstra zelf aangegeven melodie waarop het gedicht gezongen kan worden. Ook staan er bij veel gedichten verwijzingen naar de bron van het verhaal in een gedicht of naar een gedicht (in het Nederlands of Duits) dat Dykstra navolgde of bewerkte. Achter in het boek staat nog een bibliografie van de boekuitgaven van Waling Dykstra.
Het blijft misschien een merkwaardig gegeven dat er pas ruim honderd jaar na het overlijden van Waling Dykstra op deze wijze aandacht geschonken wordt aan zijn gedichten. Maar ‘better let as net’ zullen we maar denken. Bovendien kunnen de liefhebbers van literatuur(geschiedenis) blij zijn met deze wijze van aandacht. Het boek is daarbij door Utjouwerij DeRyp van de Gerben Rypma Stifting op een zeer verzorgde wijze uitgegeven.”
Werom nei bestelside Duvelskeunster of werom nei Produktside